Laten we zeggen - omwille van het argument, natuurlijk - dat je jezelf haat. Gegeven dit, kunnen we drie bijzonderheden over je leven aannemen. Een daarvan is dat je een bepaalde periode uit je verleden nostalgiseert. Middelbare school, universiteit, wat dan ook - je mist het. Een andere is dat je, op zoek naar die gloriejaren, zintuiglijke regressies nastreeft, meestal een combinatie van ijs, pizza en computerschermen, met schaamteloze, kleverige vingers. Tot slot heb je ofwel de meest catastrofaal verkeerd begrepen box office bom van vorig jaar, The Matrix Resurrections, niet gezien, of wel gezien en zeer gehaat.
Deze dingen zijn, heel pijnlijk, gerelateerd. Matrix 4 bombardeerde niet omdat het slecht was. Hij sloeg in omdat hij ging over zelfhaat, nostalgie en de tirannie van het scherm en werd gehaat door zelfhatende nostalgische internetgebruikers. Die, volgens deze logica, een kerngroep vormen van het filmpubliek. HBO Max herleefde Resurrections eerder deze maand voor streaming. Wist je dat? Of kon het je wat schelen? Absoluut niet, en dat is je hele probleem. Je bent, net als Neo, niet in staat om te begrijpen wat je het meest nodig hebt in deze wereld. Als Matrix 4 ergens in faalt, dan is het in het vergeten dat zelfhaters nooit in de spiegel willen kijken.
Hoewel het zich daar misschien van bewust is. Lana Wachowski's film brandt praktisch van de spiegels, van zelfonderzoek. Het allereerste shot is van een omgekeerd iemand die naar ons toe loopt. Het is een reflectie, zo blijkt, in een plas. We zijn in voor omkeringen en omkeringen, signaleert Wachowski, en niet alleen cinematografisch. Het eerste derde deel van de film recapituleert de gebeurtenissen van de eerste Matrix, maar slecht, niet overtuigend. "Waarom oude code gebruiken," vraagt een personage, "om iets nieuws voor te spiegelen? "De film bekritiseert, haat zelfs zichzelf. Hij kijkt in de spiegel en vindt het niet leuk wat hij ziet.
Neo ook. We zien hem ingezakt op zijn werkplek, starend naar oude lijnen van groene regen, ellendig. In deze herrezen Matrix is hij een wereldberoemde spelontwerper, en de oorspronkelijke trilogie was gewoon een spel van zijn eigen creatie, niet echt. Op een keer, in de overtuiging dat het wel echt was, probeerde hij zelfmoord te plegen. "Ben ik gek? "vraagt hij aan zijn therapeut. "Dat woord gebruiken we hier niet," antwoordt de therapeut. Ja, Neo is nu in therapie.
Alleen is het... slechte therapie. Zodra we de therapeut ontmoeten, met een stijlvolle blauwomrande bril, vernieuwt hij Neo's recept voor blauwe pillen. Luister naar de woorden die de therapeut gebruikt: "Wat voelde je op dat moment? "Deze aanval nam je stem weg. "Zijn geweld triggerde je. "We hebben gesproken over de waarde van adaptieve woede bij menselijke trauma's. "Therapie apps zijn in staat tot een betere dialoog dan dat, en dat is het punt. Snel genoeg komt de waarheid aan het licht: De mislukte Architect van de originele Matrix is vervangen door deze man. Hij heet de Analist. Met andere woorden, het wezen dat de massa's tot slaaf maakt, de schurk van The Matrix Resurrections, is een doorsnee therapeut.
Je begint te begrijpen waarom je deze film niet leuk vindt. Matrix 4 dwingt je niet alleen je eigen ellende onder ogen te zien, maar maakt ook duidelijk dat er geen gemakkelijke uitweg is. Pillen werken niet; goedkope therapie-praatjes evenmin. (Om uit Matrix 2.0 te ontsnappen moet je letterlijk een spiegel kraken.) Later legt de Analist Neo uit hoe hij de nieuwe simulatie heeft geprogrammeerd. Hij gebruikt Neo zelf, en ook Trinity, als basis voor een soort universele mind-control. Hij weet dat ze elkaar nodig hebben, dus maakt hij hun relatie onmogelijk, en dat is alles wat nodig is. Alles wat nodig is om je te beheersen, suggereert Wachowski, is om datgene wat je het liefst wilt voor altijd buiten bereik te houden.
Het is een inzicht dat niet minder diepgaand is dan dat van de oorspronkelijke trilogie, die Matrix 4 probeert te ontmantelen en opnieuw te maken voor een nieuw, zelfhatend, overgetherapieerd tijdperk. Technologie mag dan de basis zijn voor de simulatie, stelt Wachowski, maar het is de menselijke psychologie die het mogelijk maakt en uiteindelijk accepteert. "Je geeft geen moer om feiten," zegt de Analist. "Het gaat allemaal om fictie. "Hij heeft gelijk. Mensen kiezen ervoor zichzelf te haten, omdat het alternatief - van zichzelf houden en losbreken - moeilijker is.
Is het wel mogelijk? De film biedt, zoals de Matrices altijd doen, twee keuzes. De ene is de dood, en dat moedigt de Analist aan. In de meest schokkende scène van de film verandert hij gewone mensen in bots en beveelt hen zichzelf uit het raam te gooien - een therapeut die mensen tot zelfmoord drijft. "Zwermmodus", noemt hij het. Zelfs Neo en Trinity, wanneer alle hoop verloren lijkt, kiezen ervoor om te springen.
Maar ze gaan niet dood. Ze vliegen. Hier lijkt de film de andere keuze te bevestigen. Als je besluit jezelf niet langer te haten, als je kiest voor vrijheid, dan kies je om te leven, en te leven met anderen. Niet in het verleden, of in de lagere dimensies van schermen, maar in een wereld die echt is, riskant, bevolkt, levend. Elke dag moet deze keuze gemaakt worden, elk uur, elke seconde. Geen wonder dat je die niet wilt maken. Geen wonder dat je liever niet naar deze film kijkt. Je haat liever jezelf - en sterft alleen.
